sexta-feira, abril 13, 2012

Waarom Seindfeld de op één na beste comedy ooit is

(eerder verschenen in VaraGids 08, 2012)

Seinfeld, niet dat daar iets mis mee is

Door Guuz Hoogaerts

Zeven redenen waarom Seinfeld de op één na beste comedy ooit gemaakt is.

1 Geen omhelzingen, geen leermomenten. Dat is hèt adagium van uitvoerend producent Larry David, samen met Jerry Seinfeld de bedenker van de serie, die van 1989 tot 1998 werd uitgezonden. De vier belangrijkste karakters in de serie die zich afspeelt in New York, zijn comedian Jerry Seinfeld, zijn geschifte buurman Cosmo Kramer, Jerry’s ex-vriendin Elaine Benes en Jerry’s beste vriend, de neurotische George Constanza. Zij vallen elkaar nooit lachend of huilend in de armen, zoals in andere comedy’s. Van de teleurstellingen, stukgelopen relaties, mislukte plannen en de materiële en geestelijke schade die ze oplopen of veroorzaken, leren ze niets. Jerry blijft breken met vriendinnen omdat ze rare handen of een gek lachje hebben. George blijft de lat voor zichzelf en anderen zo hoog leggen, dat niemand er aan kan voldoen. Kramer struikelt van het ene waanzinnige plan naar de andere idiote uitvinding. De enige met een bodempje empathie en zelfinzicht is Elaine, maar dat is halverwege elke episode al is vervlogen.

2 Het gaat over niets. ‘A show about nothing’, zo prijzen Jerry en George een comedyserie over hun eigen leven aan bij omroep NBC. Een van de vele meta-momenten uit Seinfeld, de serie werd door NBC werd uitgezonden in Amerika en gaat inderdaad over niks. Nou ja, over geen parkeerplaats kunnen vinden. Over slecht fruit. Over het honkbalteam dat steeds maar verliest. Over koopjesjagen. Over wel of geen ondergoed dragen. Over de allerkleinste, onbelangrijkste dingen in het leven en die dan enorm uitvergroot. Dingen die iedereen herkent, veel ogenschijnlijk absurde situaties in de serie zijn gebaseerd op ervaringen van de scriptschrijvers of hun vriendenkring.

3 Seks is altijd ongemakkelijk. De hoofdrolspelers hebben wel seks (buiten beeld natuurlijk), maar praten er nog veel liever over. Zelden over de leuke kanten ervan. The Mango (seizoen 5, episode 1, kortweg S05E01) draait om de bekentenis van Elaine dat ze geregeld een orgasme faket, en dat ook deed toen ze nog de vriendin van Jerry was. Waarna lange discussies volgen over het hoe en waarom, wat terugslaat op de potentie van de mannen. The Contest, een van de allerbeste Seinfeld-afleveringen (S04E11), gaat helemaal over masturberen, zonder dat die term overigens wordt genoemd. De vier leggen veel geld in bij een weddenschap wie het langst ‘master of the domain’ kan blijven, ofwel aan onthouding kan doen. Die weddenschap begint na een bekentenis van George dat zijn moeder hem heeft betrapt bij het masturberen, en daarbij zo schrok dat ze viel en naar het ziekenhuis moest.

4 Egoïsme viert hoogtij. Terwijl, zeg, Ross, Rachel en Chandler uit Friends elkaar geregeld bijstaan en helpen, lijken Jerry, George, Kramer en Elaine vooral op elkaar te parasiteren. Als Jerry’s vrienden zijn appartement binnenlopen, grijpen ze direct naar de koelkastdeur of een van de vele pakken breakfast cereal. Geleend geld wordt nooit terugbetaald, geheimen worden gelijk doorverteld en als er op eigendommen van een ander gelet moet worden, steekt niemand een hand uit als die eigendommen worden vernield of gestolen. In The Soup Nazi (S07E06), misschien wel de bekendste aflevering, doet Jerry alsof hij zijn vriendinnetje niet kent als die in conflict komt met de superstrenge soepverkoper. Als gezegd, de karakters leren niets bij, dus ook niet dat egoïsme nooit loont. Het levert wel enorm grappige televisie op.

5 De hel, dat zijn de anderen. Naast de vier vrienden duiken geregeld andere personages op. Die vrijwel nooit sympathiek zijn. Neem de ouders van Jerry, twee pensionado’s in Florida die zich ondanks de afstand toch geregeld met het leven van hun zoon menen te moeten bemoeien. Al zijn ze niet half zo erg als de ouders van George, die hun teleurstelling over hun chronisch werkloze zoon luid en duidelijk ventileren. Of neem de tikkende tijdbom Newman, een postbode die in dezelfde flat woont als Kramer en Jerry, en mogelijk nog zelfzuchtiger is dan de vier vrienden. De onbetrouwbare Uncle Leo, de vriendinnen van Jerry (vaak gespeeld door actrices die later heel bekend werden, zoals Teri Hatcher en Courtney Cox) , de geschifte honkbalbaas George Steinbrenner, de ‘bubble boy’, ze lijken alleen maar te bestaan om het leven van Jerry en co. nog zuurder te maken. Misschien wel het meest herkenbare element uit de serie.

6 De verwijzingen en beeldspelletjes. De serie staat bol van de popculturele verwijzingen, van de Zapruder-film over de moord op John F. Kennedy (S03E17) tot films als The Godfather (S05E05) en Taxi Driver (S07E06). Verder leverde Seinfeld een lange lijst van uitdrukkingen op die fans nog altijd gebruiken (‘Not that there’s anything wrong with that’, ‘No more soup for you’). Verder wordt de omgekeerde chronologie uit het Harold Pinter-toneelstuk ‘The Betrayal’ gebruikt voor een aflevering met dezelfde titel (S09E08) en zitten er geen tijdssprongen in The Chinese Restaurant (S02E11). De hele aflevering speelt zich af in de wachtruimte van een Chinees restaurant. Het gereseveerde tafeltje krijgen ze nooit, ondertussen maakt George ruzie met mensen die de openbare telefoon willen gebruiken, zeurt Elaine dat ze honger heeft en probeert Jerry zich te herinneren wie de vrouw is die hij verderop ziet zitten. De eerste als ‘klassiek’ bestempelde aflevering van Seinfeld.

7 De opmaat. Negen seizoenen Seinfeld, met alle metamomenten, de bizarre interieuraanpassingen van Kramer, de eindeloze vriendinnenparade van Jerry, het rare dansje van Elaine, de neuroses van George, de gekke bijrollen, de absurde situaties, het is allemaal voorwerk voor de allerbeste comedyserie aller tijden, Curb Your Enthusiasm (CYE). Waarin Seinfeld-bedenker Larry David een uitvergroting van zichzelf speelt, die in nog absurdere situaties terechtkomt dan de acteurs in Seinfeld. Die, als zichzelf, ook in de serie terugkomen als onder meer over de Seinfeld Vloek wordt gesproken - na afloop van de comedy lukte het vrijwel geen enkele acteur om nog iets succesvols te ondernemen. Waarin Ricky Gervais langskomt, die Larry David belachelijk maakt om de lachband in Seinfeld. Om te begrijpen waarom dat ontzettend grappig, goed geschreven en nog beter bedacht is, moet je de bagage van negen seizoenen Seinfeld hebben. Niet dat daar iets mis mee is.

Marcadores: , , , ,