Pearl Jam (Nieuwe Revu, 2002)

Uit den ouden doosch, interview met alle bandleden van Pearl Jam ter promotie van het album Riot Act. Verschenen in Nieuwe Revu, oktober 2002:

Pearl Jam op leven en dood
In de twaalf jaar dat Pearl Jam bestaat, kreeg de band te maken met heel wat drama. Drummerswisselingen, collega-muzikanten die zelfmoord pleegden en fans die voor de ogen van de band werden doodgedrukt. Een andere band had het lot niet langer getart, maar Pearl Jam weet niet van ophouden. Deze week verscheen de nieuwe cd Riot Act.

Stone Gossard, gitarist van Pearl Jam: “In 1994 hebben we Bill Clinton een handje gegeven, toen we tijdens een vrije dag in Washington een rondleiding kregen door het Witte Huis. Alles bijelkaar duurde de ontmoeting misschien vijf minuten. We werden een kamer binnen geleidt, Clinton kwam binnen, begroette ons allemaal, maakte een opmerking over het ijshockey-shirt dat één van ons droeg, er werd een foto genomen, en dat was het. Stel dat we de mogelijkheid hadden om écht met hem te praten, betwijfel ik of hij geïnteresseerd was geweest in onze mening. Wat als ik nu de kans kreeg om Bush te spreken? George is jarenlang getraind om de wereld en Amerika te zien op een manier die voor hem het beste is, daar kan ik weinig tegenin brengen. Ik ben blij dat ik zijn baan niet heb.”
Het is 11 september 2002 en de ochtend in Seattle begint met een lange lijst van slachtoffers. Alle namen van degenen die omkwamen bij de aanslagen op het WTC en het Pentagon, precies een jaar geleden, rollen over het tv-scherm. Alle tv-kanalen hebben hun programmering aangepast aan dit eerbetoon. Later in de middag worden er herdenkingen gehouden in een groot park.

Van een bedrukte sfeer is echter geen sprake in de Pearl Jam-oefenruimte aan Terry Avenue, een loods iets buiten het centrum van Seattle. De persdelegatie doet, in afwachting van de bandleden die zich straks verdeeld over drie ruimtes laten interviewen, een klein popkwisje: herken de attributen in de loods. De gefiguurzaagde letter ARLJAM worden direct herleidt naar de hoes van Ten, debuutplaat en tevens grootste verkoopsucces (tien miljoen stuks) van Pearl Jam uit 1991. De letters P en de A blijken bij zanger Eddie Vedder en Jeff Ament thuis te hangen. Het Yield-verkeersbord aan een muur in de loods is ook een makkie, maar over de roestige kandelaars op podiumdelen wordt driftig gediscussieerd.
De man met de cowboyhoed en het zwarte Ramones-shirt die door nu al een paar keer voorbij is gelopen, wordt niet direct herkend door het journaille. Misschien omdat de typerende donkere lokken ontbreken. Die heeft Eddie Vedder enkele maanden geleden afgeknipt, aanvankelijk voor een heuse mohawk, die inmiddels is gekortwiekt tot een frisse crew-cut.
Het charisma van de zanger is in de vijfentwintig minuten die iedere gesprekspartner zal krijgen, tastbaar. De overige vier Pearl Jam-leden loop je wat gemakkelijker voorbij op straat. Bonkige mannen met korte coupes in gemakkelijke kleding - grungey, zou je tien jaar terug zeggen. Hoewel plaatpromotie duidelijk niet de meest favoriete bezigheid van gitaristen Stone Gossard en Mike McCready, bassist Jeff Ament en (voormalig Soundgarden-)drummer Matt Cameron is, maken ze een ontspannen indruk. Net als de plaat, Riot Act, het zevende album (liveplaten niet meegerekend), waarop de rocknummers hoorbaar met vuur zijn ingespeeld, de geluidsexperimenten (goddank) tot een minimum zijn beperkt en ingetogen nummers als Love Boat Captain er als vanouds uitspringen. Pearl Jam klinkt op Riot Act als een band die tevreden is met de huidige status, zowel artistiek als commercieel. Alle bandleden droegen nummers aan, wat een coherent klinkend geheel bepaald niet in de weg heeft gestaan. Stone Gossard: “Ik denk dat onze experimenteerdrift, die op eerdere platen niet altijd even gelukkig uitpakte, dit keer ten gunste van de nummers hebben ingezet. Rocksongs maken met lekkere riffs en goede melodieën, daarbij voelen we ons het prettigst. En dat hoor je. En nee, we hoeven geen tien miljoen platen meer te verkopen. We zouden ons rotschrikken als dat dit keer zou gebeuren. Daar gáán we weer, zouden we dan denken.”


Pearl Jam overleefde de grunge-hype en ook vrijwel alle Seattle-bands die indertijd, begin jaren negentig, vertegenwoordigers waren van deze rafelige muziekstroming. En niet alleen de bands, ook hun zangers. Kurt Cobain van Nirvana schoot zich in 1994 door het hoofd, Alice in Chains-zanger Layne Staley overleed in april van dit jaar aan een overdosis. Gebeurtenissen die grote indruk maakten op Pearl Jam. Vedder schreef een nummer over Staley, dat echter niet op Riot Act staat. “Daarvoor is het nog te vers”, zegt Gossard. Een ander drama waarmee de band te maken kreeg, speelde zich twee jaar geleden af op het Deense Roskilde-festival.
Love Boat Captain, met de tekstregel “we lost nine friends we’ll never meet”, verwijst naar deze tragedie: voor de ogen van de verbijsterde band negen fans doodgedrukt door een massa in paniek. Daaronder ook een Nederlandse Pearl Jam-fan. Eddie Vedder: “Het moeilijkste voor ons was om de koppeling tussen muziek maken en deze tragedie los te laten. Wat overigens in geen verhouding stond tot het verdriet van de familieleden en vrienden van de mensen die het festival niet overleefden, dat wil ik hier wel even duidelijk stellen. Wat me verder nog helder bij staat van die bewuste dag, is dat ik een half uur vóór ons optreden een telefoontje kreeg van een vriend, die net vader was geworden. Iets wat me erg emotioneerde. Even later werden we geconfronteerd met de dood. In zo’n korte tijd met de levenscyclus worden geconfronteerd…ik voelde me als een stuk ijs onder een warme kraan.”

All you need is love, zingt Eddie in Love Boat Captain. Het klinkt even gemeend als hulpeloos. Vedder, een bedachtzaam en l-a-n-g-z-a-a-m formulerende spreker, gaat er eens goed voor zitten: “Zo voel ik me ook, als ik merk dat ik omringd word door fucking idiots in joekels van auto’s, alleen achter het stuur, met een Amerikaans vlaggetje van 89 cent op de antenne dat is gemaakt in China. Mensen die zich totaal niet bewust zijn van waar de Amerikaanse regering mee bezig is. Bush en consorten boren naar angst, we laten ons als makke schapen in alweer een oorlog leiden. Door types als vice-president Dick Cheney, ooit directeur bij een bedrijf dat vrolijk zaken deed met Saddam Hoessein. Mensen zouden beter geïnformeerd moeten zijn, dan neemt de bereidheid om achter een gunslinging president te staan gegarandeerd af.”
Die informatie wordt onder meer verstrekt in Manual for Free Living, het Pearl Jam-fanzine waarvoor niet alleen Vedder, maar ook liberale denkers als Noam Chomsky, documentairemaker Michael Moore en Ralph Nader, de door Vedder hartstochtelijk gesteunde presidentskandidaat voor The Green Party, bijdrages leverden. Op Riot Act doet Vedder een extra duit in het zakje door middel van het nummer Bu$hleaguer, waarin de huidige president wordt toegebeten: “He’s not a leader, he’s a Texas leaguer”.
“Ik ben ervan overtuigd dat George W. Bush niet alleen de belangen van de slachtoffers in zijn achterhoofd had, toen hij Ground Zero bezocht. Hij probeerde tegelijkertijd ook de grip van Amerika op de wereldpolitiek en –economie te herstellen.”

Vedder is, samen met Jeff Ament, de meest politiek geëngageerde onder de Pearl Jam-leden. Mike McCready over de aanslagen van 11 september: “Ik heb zo snel mogelijk geprobeerd de vreselijke beelden van me af te zetten. Het beste is om na zo’n tragedie het leven weer snel op te pakken, doen waar je goed in bent. Ik sta niet snel met een grote vlag te zwaaien, maar ik houd wel erg van dit land.”
Matt Cameron: “Ik kon me goed voorstellen dat de meeste Amerikanen pislink waren over de aanslagen, en het liefst zo snel mogelijk wraak wilden. Het sterke gevoel van patriottisme in die dagen is een goed defensiemechanisme.”
Jeff Ament: “Onze bedoeling, onder meer met het fanzine, is vooral het debat gaande houden. Onze invloed is verder niet zo groot.”
Stone Gossard: “Als wij bewust proberen om luisteraars te beïnvloeden met onze liedjes, schieten we gegarandeerd te kort.”
Vedder is echter overtuigd van de noodzaak van een nummer als Bu$hleaguer. Hij weet ook wel wat hij bij gelegenheid tegen George W. Bush zou willen zeggen: “Niet dat hij de suggestie zou overnemen, maar ik zou hem willen vragen om bij zijn beslissingen de stem van het volk te laten meewegen. Om de informatie bij de afwegingen te delen. Probeer ons geen angst aan te jagen, maar voel je verbonden met ons. En wees niet bevreesd voor je pappie.”

Twaalf jaar Pearl Jam. Bandleden die de veertig naderen. “Rock ‘n’ roll is a young man’s game”, luidt het credo van Matt Cameron. Aan stoppen willen de bandleden nog niet denken. Eddie Vedder: “Ik kan me zo voorstellen dat ik over een paar jaar liever zittend akoestische liedjes speel. Een waardiger manier om oud te worden in de muziek dan, zoals Aerosmith’s Steven Tyler, je op je zestigste nog in leggings te hijsen. En ik ga er niet bij zitten omdat ik dan slecht ter been zou zijn, maar om diepere emoties te vertolken. Van de andere kant ben ik nog niet bereidt om dat hoge-snelheidstrein gevoel dat ik krijg als de versterkers loeien, op te geven.” Met een lachje: “De neiging om op die momenten van lichtrekken boven het podium af te springen, kan ik inmiddels heel goed onderdrukken.”