Een gruwel, om zo van muziek te houden

(Onderstaande post is gebaseerd op dit opiniestuk in De Volkskrant over de Top2000. Mijn blogpost komt voort uit diverse tweets over Huzens stuk. Het is bedoelt als spiegel, en stijloefening) (al viel dat laatste niet mee. My god, wat schrijft die Huzen beroerd)

VPRO’s Song van het Jaar is de afgelopen 25 jaar uitgegroeid tot een tenenkrommend media-event dat de laatste dagen van het jaar nog troostelozer maakt dan ze al zijn. De met veel bombarie ten toon gespreide Betere Smaak wordt qua superioriteitsgevoel maar net overtroffen door Leni Riefenstahl’s Triumph des Willens. Houden deze mensen wel echt van muziek? Of willen ze vooral de eerste zijn?

Het jaarlijkse vreugdevuur der ijdelheden speelt zich af op 3FM, op van belastinggeld betaalde websites, op twitter en op 101.tv. Hier slaan generatiegenoten elkaar bulderend op de schouder: godsamme, wat kennen wij een hoop obscure bands! Hoeveel beter zijn wij dan het klootjesvolk dat elk jaar Bohemian Rhapsody op 1 stem in de Top 2000? Jij nog een te duur, laf getapt linksdraaiend biertje?

Maar er wordt ook gemord. Niet vreemd, want De Zelffeliciterende Muziekliefhebber is 'krities'. Dat er gekozen moet worden uit een groslijst is de grootste gruwel. Er staat te weinig hiphop in. Of juist teveel. Of niet de juiste hiphop. Of niet de juiste nummers van de juiste hiphopartiesten. Alleen een klein groepje diehards, dat tot vervelens toe alleen de Echte Hits wil horen, herkent zich nog in de lijst. Wie elk jaar weer opnieuw zoveel zendtijd en bandbreedte van de publieke omroep opsnoept, zou zich verplicht moeten voelen de zaken wat serieuzer aan te pakken. Waarbij allereerst de vraag moet worden gesteld over zo’n Song van het Jaar wel in goede handen is bij de VPRO.

Natuurlijk is het onmogelijk een lijst te maken waarmee iedereen het eens is. Ook bij een evenwichtiger samenstelling zal er een Song van het Jaar-lijst ontstaan waar De Betere Muziekliefhebbers geen hoge pet van op hebben. Er zijn nu eenmaal heel veel mensen die niet van hiphop houden. Of van armoedig geproduceerde ‘lo-fi’. Of van elektronische ‘dans’-muziek die uit niet meer dan een beat en wat geknisper bestaat. Daarnaast is de muzikale smaak anno 2010 meer versnipperd dan ooit in genres en subgenres, waardoor het appels met peren vergelijken geworden is. Maar toch kun je op z’n minst verwachten dat het geheel ook nog een beetje een redelijke afspiegeling van het popjaar is.

Een van de oorzaken van deze jaarlijkse marteling van het gehoor is de krakkemikkige wijze waarop de redactie van 3voor12 de lijst samenstelt. De vooraf opgestelde groslijst is volkomen arbitrair, waarbij de smaak van een klein clubje bepalend is. Dat vaak voor de verkeerde nummers wordt gekozen, of artiesten over het hoofd worden gezien, is onvermijdelijk. Zo kan het gebeuren dat leuke, frisse en hippe plaatjes niet voor de keuzelijst geselecteerd worden. Waar was Just the way you are van Bruno Mars? Of A Night Like This van Caro Emerald? ‘Geen muziek voor de VPRO’, wordt dan gezegd. Terwijl juist deze nieuwe artiesten containers vol platen verkochten dit jaar. Maar van de 3voor12-maffia mag je er niet op stemmen.
Maar kijk eens naar wat er wel in staat. Wat was de laatste keer dat iemand uit uw omgeving vol vuur over Adrian Lux praatte? Dat een vriend juichend thuis kwam met het album van Hadouken!? Dat uw partner uit puur enthousiasme zelf een T-shirt maakte van Maximum Balloon?
Maar het kan nog erger. What about de nummer 1 uit de lijst, Mumford & Sons? Is deze oudbakken folkgroep, die liedjes maken in een stijl waarvoor de publieke omroep Radio5 Nostalgia heeft bedacht, nu werkelijk het hipste van het hipste? Hiermee is de Song van het Jaar impliciet een eerbetoon aan de Top 2000, waar Echte Muziekliefhebbers zo graag op afgeven omdat die lijst al jaren hetzelfde is, er geen ruimte is voor vernieuwing en enkel een feestje van belegen bands en muziekstijlen is. Echte Muziekliefhebbers hebben altijd de bek vol van vervagende muzikale – en genregrenzen. Waarom staan moderne klassieke componisten als Greg Haines of Christopher McFall niet in de keuzelijst?

De Song van het Jaar is wat elitairisme en superioriteitsgevoel te vergelijken met Lowlands. Je moet wel naar Siberië verhuizen wil je vanaf juni niet doodgegooid worden met media-aandacht voor deze Hoogmis van de Betere Smaak. Bang om een nieuwe act te missen, worden groepjes die net het één-vingersysteem van Stef Meeder beheersen op hun synthesizer, of gisteren een gitaar hebben opgepakt, omhoog geschreven als waren het de nieuwe Eagles. Of Queen. Terwijl driekwart van de acts op het festival volgend jaar alweer afgeschreven zijn. Of erger nog, een bonafide hit hebben gescoord. Waarmee ze in de Top2000 terecht zijn gekomen.